Kentsel Dönüşüm Nedir?

Günümüzde çok önemli bir kavram ve bir süreç olarak ön plana çıkan kentsel dönüşüm, şehirlerde kentsel yaşam kalitesini artırmak amacı ile planlı bir şekilde yenilenme süreçlerini içermektedir.

Şehirlerde mevcut olan bina, konut ve çevresel koşulların belirli unsurlara bağlı olarak dönüşüme girmesini tanımlayan kentsel dönüşüm; bu anlamda deprem riski, çevresel etkiler, yapı yetersizlikleri ve yaşam kalitesini artırmayı amaçlamaktadır. Bununla birlikte bu dönüşüm şehirlerin daha güvenli, sürdürülebilir ve özellikle de yaşanabilir hale getirilmesi için gerçekleştirilmektedir.

Genellikle bu projeler, deprem riski taşıyan bölgelerde gerçekleştirilmekte ve bu kentsel dönüşümlerde İstanbul kentsel dönüşüm anlamında ön plana çıkan bir şehirdir. Modern ve güvenli yapıların inşa edilmesini sağlayan bu dönüşüm projeleri, fiziksel altyapıyı yeniden inşa ederken başka etkenleri de içerisinde barındırır.

Bu etkenler arasında ekonomik, sosyal ve çevresel boyutlar da yer alırken özellikle yaşam kalitesinin artması, ulaşım imkanlarının geliştirilmesi ile yeşil alanların artmasını da kentsel dönüşüm projeleri hedeflemektedir.

Bu kentsel dönüşümlerde temel amaç da riskli ve yaşanabilir olmayan alanları güvenli ve modern konutlar ile değiştirmekken, bu amaç ile de “modern konut” inşaları da bu süreçte önemli rol oynamaktadır. Ekonomik bir canlanma da sağlayabilen kentsel dönüşüm projelerinde istihdam artabilir ve şehirlerin çekiciliği de artabilmektedir.

Zorlu ve karmaşık bir süreci de içerebilen bu dönüşüm projelerinde mevcut yapıların yıkılması ile bazı vatandaşlar yerinden edilebilmektedir ve ayrıca finansman zorlukları ve zorlu planlama süreçleri gibi unsurlar da kentsel dönüşümde zorlukları içerebilmektedir. Genel olarak iyi bir planlama gerektiren bu durumda, kentsel dönüşüm planları önemli rol oynamaktadır.

İçindekiler

• Kentsel Dönüşüm Şartları Nedir?
• Kentsel Dönüşümde Riskli Yapı Nasıl Belirlenir?
• Kentsel Dönüşüm Kira Yardımı Nasıl Alınır?
• Yerinde Dönüşüm Nedir?

Kentsel Dönüşüm Şartları Nedir?

Şehirlerdeki mevcut yapıların yenilenmesini hedefleyen kentsel dönüşümün birtakım şartları da bulunabilmektedir. Özellikle bu dönüşümün etkili bir şekilde gerçekleşmesi ve sürdürülebilir olması için gerekli şartlar göz önüne alınabilmektedir.

Şartlar ve ilkeler, kentsel dönüşümde önemli bir noktayken, kentsel dönüşüm şartları konusunda birtakım unsurlar yer almaktadır. Bu unsurların arasında bilimsel ve teknik temellere dayalı planlama, katılımcı yaklaşım, çeşitli sektör iş birlikleri, çevre ve sürdürülebilirlik, mali ve finansal durum ve risk yönetimi ile afet hazırlığı gibi unsurlar yer almaktadır.

Kentsel dönüşüm projeleri özellikle bilimsel ve teknik temellere dayalı planlamayı içermektedir. Risk analizleri ve mühendislik değerlendirmeleri, kentsel dönüşümün şartları arasında belki de ilk sırada yer almaktadır. Deprem riski, afet bölgeleri ve altyapı ihtiyaçları gibi çeşitli faktörler kentsel dönüşüm şartlarında ön plandadır.

Yerel halk ve çeşitli paydaşların katılımlarını gerektiren kentsel dönüşüm projelerinde halkın ihtiyaç ve görüşlerinin dikkate alınması da önemli şartların içerisinde yer almaktadır. Toplulukların bu konuda projeye dahil edilmesi, kentsel dönüşüm projelerinde başarıyı da artırabilmektedir.

Bu dönüşüm projeleri inşaat sektörü ile sınırlı olmadığı için özellikle çeşitli sektörlerin iş birliği bu konuda önemli bir durumdadır. Eğitim, ulaşım sağlık ve çevre gibi sektörler ile iş birliği yapılması kentsel dönüşüm projelerinde önemli bir noktada yer almaktadır.

Kentsel dönüşüm projelerinde mali ve finansal konular önemli bir yer tutmak ile birlikte, bu kaynakları etkili bir biçimde kullanmak ve bütçe yönetimini sağlamak da önemlidir. Ayrıca bu kaynak ve mali durumlar doğru bir şekilde analize tutulmalıdır.

Tüm bunlar ile birlikte kentsel dönüşüm projelerinde çevre ve sürdürülebilirlik şartları, hukuki durum şartları, iyileştirme ve kalkınma fırsatları ve risk yönetimleri ile afet hazırlıkları durumları da kentsel dönüşüm şartları arasında yer almaktadır ve tüm bunlar önemli unsurlardır.

Kentsel Dönüşümde Riskli Yapı Nasıl Belirlenir?

Kentsel dönüşüm projelerinde riskli yapıların belirlenmesi konusu, bu projelerin başında yer almaktadır. Bu projeler deprem riski taşıyan bölgelerde riskli yapıların belirlenmesi ve tespiti ile başlayan projelerdir.

Riskli yapıların belirlenmesinde özellikle teknik incelemeler kullanılırken bu konuda deprem risk değerlendirmesi, yapı yaşı ve yapının malzemeleri, yapının hasar geçmişi ve zemin etüdü de önemli kriterlerdir.

Yapı mühendisleri ve uzmanlar kentsel dönüşüm süreçlerinde binaları teknik açıdan inceleyerek binalardaki yapısal yetersizlikleri, çatlakları ve diğer güvenlik risklerini değerlendirmekte ve bu şekilde teknik incelemeler de gerçekleştirilebilmektedir.

Binaların deprem dayanıklılığını değerlendirmek için de bu konuda özel yöntem ve hesaplamalar kullanılırken, değerlendirmelerde yaşlı yapılar da genel olarak güncel yapı standartlarına uymadıkları durumlarda riskli yapılar olarak değerlendirilmektedir.

Yaşı yüksek yani yaşlı yapılar genel olarak kentsel dönüşüm projelerinde yapı standartlarına uymamaktadır ve daha önceki depremlerde ya da çeşitli doğal afetlerde hasar görmüş yapıların hasar geçmişlerine bakılarak bu binalar riskli olarak kabul edilebilmektedir.

Bu konuda binaların yer aldığı zeminin özellikleri ile yapıların depreme karşı dayanıklılığı da zemin etüdünde belirlenebilmektedir. Afet risk bölgeleri, riskli yapıların belirlenmesinde önemli rol oynayabilmektedir. Bu aşamada binaların dış görünümü, çatlak ve eğrilmeler de dikkate alınabilmektedir.

Kentsel Dönüşüm Kira Yardımı Nasıl Alınır?

Kentsel dönüşüm projelerinde, bu projeler güdülürken yeniden yapılan ya da güçlendirme işlemi uygulanan binalarda yaşayan bireyler kentsel dönüşüm kira yardımı alabilmektedir. Bu bir tür destek mekanizması olarak da nitelendirilebilmektedir.

Kentsel dönüşümde kira yardımı almak isteyen kullanıcılar, özellikle kentsel dönüşüm projelerinde riskli alanlarda yaşayanlar yerel yönetim ya da ilgili kurumların duyurularını takip etmelidir. Bu takip ile de başvuru sürecini öğrenmelidirler ve başvurular ise bu konuda ilgili belediyelere yapılabilmektedir.

Bu konuda kira yardımı için gereken belgeler ile başvuru yapan kişinin kimlik bilgileri, ikametgâh bilgileri ve gelir durumu bilgileri gerekli olabilmektedir. Başvuru sırasında tüm bu bilgi ve belgeler de sunulmalıdır. Başvuruların ardından da ilgili kurum ya da belediye tarafından değerlendirilme süreci başlayabilmektedir.

Bu başvuru ve bildirilerin ardından başvurular değerlendirilir ve başvuruları onaylanan başvuru sahiplerine bildirim yapılabilmektedir. Onay alan kişilere de bu konuda kira yardımı ödemesi belirlenmektedir.

Kira yardımı ödemeleri de genel olarak belirlenen dönemlerde başvuru sahiplerinin belirttiği banka hesaplarına yapılabilmektedir. Kira yardımı geçici bir durum olarak başka bir konut kiralamak için kullanılmaktadır.

Ayrıca tüm bunlar ile birlikte kentsel dönüşüm kredisi de bu anlamda vatandaşlara yardımcı olabilmektedir. Tüm bu işlemler ile birlikte kentsel dönüşümde kira yardımı alınabilmektedir.

Yerinde Dönüşüm Nedir?

Kentsel dönüşüm projelerinin bir parçası olan yerinde dönüşüm, mevcut yerleşim alanlarının geliştirilmesi amacı ile gerçekleştirilen bir durum olarak bilinmektedir ve bu yerinde dönüşümün temel prensipleri bulunmaktadır.

Yerinde dönüşümün temel prensipleri arasında mevcut alan kullanımı, toplumsal uyum, çevre duyarlılığı, katılımcı yaklaşım gibi unsurlar da yer almaktadır.

Yerinde dönüşüm, mevcut yerleşim alanları içerisinde yapıların yenilenmesini amaçlamaktadır ve bu yaklaşım genel olarak altyapı, ulaşım ve sosyal hizmetlere erişimi kolaylaştırabilmektedir. Ayrıca bu projeler, yerel toplulukların ihtiyaç ve tercihlerini dikkate almaktadır ve mevcut altyapı ile çevreye uyumlu olarak tasarlanmalıdır.

Yerinde dönüşüm projeleri yalnızca fiziksel yapıları değil, bununla birlikte aynı zamanda sosyal ve ekonomik gelişimleri de desteklerken, bu yerinde dönüşüm projeleri yerel halk ile paydaşların katılımlarını gerektirebilmektedir.

Tüm bunlar ile birlikte kentsel dönüşüm ve yerinde dönüşüm projeleri, kentsel dönüşüm kanunu unsurlarına uygun olarak gerçekleştirilmelidir.