Geçit Hakkı Nedir? 10 Soruda Geçit Hakkı!

İçindekiler

• 10 Soruda Geçit Hakkı İle İlgili Bilmeniz Gereken Her Şey!
• Geçit Hakkı Nedir?
• Geçit Hakkı Hangi Durumlarda Verilir?
• Geçit Hakkı Vermek Zorunlu Mu?
• Geçit Hakkı Kaç Metre Olmalıdır?
• Geçit Hakkı Kimlere Verilir?
• Geçit Hakkı Nasıl Hesaplanır, Bedelini Kim Öder?
• Geçit Hakkı Olan Tarlaya Ev Yapılır Mı?
• Geçit Hakkı Tapuya Şerh Edilir Mi?
• Yolu Olmayan Tarlaya Ev Yapılır Mı?
• Tarladan Yol Geçerse Ne Yapmalıyım?

10 Soruda Geçit Hakkı İle İlgili Bilmeniz Gereken Her Şey!

Geçit hakkı davası günümüzde mahkemelerde çok sık gündeme gelen konular arasında yer almaktadır. Genel yola bağlantısı olmayan ya da genel yola çıkmak için yeterli bir yolu olmayan taşınmaz sahibine, bedel karşılığında komşulardan biri veya birkaçının taşınmazı üzerinde kurulan ayni bir hak olarak tanımlanabilir. Geçit hakkı konusunda anlaşmazlık yaşayanlar arasında çözüm için geçit hakkı davalarına başvurulabilmektedir.

Geçit Hakkı Nedir?

Geçit hakkı kısaca; başkasının arazisinden geçme hakkı olarak tanımlanabilir. Medeni Kanunun ilgili maddesine göre bir irtifak hakkı olarak tapu siciline tescil edilmektedir. Söz konusu hak şahıs ya taşınmaz lehine kurulabilmektedir. Bu kapsamda gerçek ya da tüzel kişi olması mümkündür.

4721 sayılı Türk Medeni Kanunu madde 747’de düzenlenmiş sınırlı bir ayni hak olan geçit hakkı, yola bağlantısı olmayan ya da yola çıkmak için yeterli bir alanı bulunmayan taşınmazın sahibinin, komşuları tarafından mahkeme kararı ile bir bedel karşılığı verilen ayni bir hak olarak tanımlanmaktadır. Bu kapsamda ilgili kanun maddesinde kapsamı düzenlenmiştir.

Geçit Hakkı Hangi Durumlarda Verilir?

Zorunlu geçit hakkı elde edilmesine ilişkin durumlarda mahkeme kararı ile ilgililerin bu hakka sahip olmaları mümkündür. Türk Medeni Kanunu kapsamında geçit hakkının verileceği birçok farklı durum belirlenmiştir. Bu kapsamda geçit hakkının verilebileceği durumlar kısaca şunlardır:

• Taşınmazdan genel yola çıkmak için yeterli geçidi olmayan malik, tam bir bedel karşılığında geçit hakkı tanınmasını talep edebilir.
• Kendinden bu geçidin istenmesi önceki mülkiyet ve yol durumuna göre en uygun düşen komşuya karşı ve daha sonra bundan en az zarar görecek kişilere karşı geçit hakkı kullanılabilir.
• Zorunlu geçit hakkı her iki tarafın menfaatleri göz önünde tutularak belirlenir.

Geçit hakkının verilmesi için kanun kapsamında belirlenen şartların sağlanması gerekecektir. Ayni bir hak olarak taşınmaz malikinin, komşu taşınmaz maliklerinden birinin ya da birkaçının taşınmazı üzerinde mahkeme yoluyla ve bedel karşılığında bu hakkı kullanmaları sağlanabilir.

Geçit Hakkı Vermek Zorunlu Mu?

Geçit hakkının engellenmesi gibi durumların olmaması halinde geçit hakkı verilmesi gerekebilir. Zorunlu geçit hakkı kapsamında TMK 747. maddede yer alan düzenlemelere göre işlem yapılması gerekecektir. Söz konusu davalar ülkemizde arazi düzenlemesinin sağlıklı yapıda olmaması ve her taşınmazın yol ihtiyacına cevap verilmemesi nedeniyle zorunlu olarak açılabilmektedir.

İlgili kanunlarda yer alan düzenlemelere göre, taşınmaz maliklerine rızası olmasa bile zorunlu geçit hakkı verilmesine katlanma yükümlülüğü getirilmiştir. Bu yönüyle zorunlu olarak bu hakkın uygulanması gerekebilir. Geçit hakkının illa dava yoluyla kullanılması zorunlu değildir. Tarafların anlaşmasıyla da bu hak tanımlanabilir. Bu kapsamda tarafların uzlaşmış olmaları önemli bir unsur olacaktır.

Geçit Hakkı Kaç Metre Olmalıdır?

Zorunlu geçit hakkı yol genişliği birçok farklı değişkene göre belirlenebilir. Lehine geçit kurulacak taşınmazın tapuda kayıtlı niteliği ve kullanım amacı dikkate alınarak özellikle tarım alanlarının bir tarım aracının geçeceği genişlikte olması gerekecektir. Bu kapsamda emsaline göre 2,5 – 3 metre genişlik öne çıkmaktadır.

Tarım arazileri için yol genişliği bir tarım aracının geçeceği şekilde düzenlenmelidir. Ayrıca birçok farklı değişken de dikkate alınarak geçit hakkına ilişkin yol genişliğinin belirlenmesi için farklı unsurlar dikkate alınabilir. Geçit hakkı mahkeme kararı ile oluşturulabileceği gibi taraflar arasında anlaşmaya varılmasıyla da anlaşmalı geçit hakkı verilebilir. Olası uyuşmazlıklarda ise dava yoluna başvurularak geçit hakkının detaylarının belirlenmesi sağlanacaktır.

Geçit Hakkı Kimlere Verilir?

Geçit hakkı davası bilirkişi raporu kapsamında bu hakkın kullanılması gereken tüm hallerde ilgililerin yararlanması mümkündür. Türk Medeni Kanunu ilgili maddesinde yer alan unsurlara göre; mülk sahibi kişilere tanınmış bir hak olarak görülmektedir. Bu kapsamda hakkı kullanacak kişiler, davaya konu olan mülkün genel yola bağlantısı olmayan ve bu nedenle ciddi hak kayıpları yaşayan kişi veya kişiler olarak tanımlanabilir.

Geçit hakkı bu haktan mahrum kalması nedeniyle farklı hak kayıplarına uğrayacak kişilerce mülk sahiplerine açılabilir. Ancak belirlenen kriterlere uygun olmayan yerler için bu hakkın talep edilmesi mümkün olmayacaktır. Mahkeme yoluyla veya taraflar arasında anlaşma yoluyla bu hak sağlanabilir.

Geçit Hakkı Nasıl Hesaplanır, Bedelini Kim Öder?

Yol geçit hakkı bedeli birçok unsur dikkate alınarak hesaplanır. Belirlenen geçit nedeniyle yükümlü taşınmaz sahibine ödenmesi gereken bedel, taşınmazın niteliği gözetilerek bilirkişilerce belirlenmektedir. Objektif olarak çeşitli kıstaslar göz önünde tutularak bedelin belirlenmesi gerekecektir.

Yasa ile zorunlu geçit hakkı kurulması isteme yetkisi tanınmış olan yararlanan taşınmaz maliki, hukuka uygun olması halinde ancak zarar veren müdahalesi karşılığında mahkeme tarafından belirlenecek tam bedeli ödemekle yükümlüdür. Geçit hakkı kapsamında bedel hesaplanırken muhtelif birçok etken dikkate alınarak hesaplanacaktır.

Geçit Hakkı Olan Tarlaya Ev Yapılır Mı?

Kadastro yolu olmayan tarlaya ev yapmak ilgili yasalar ve yasal diğer düzenlemeler kapsamında mümkün değildir. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ilgili genelgesinde söz konusu duruma ilişkin unsurlar aktarılmıştır. Buna göre geçit hakkı ile imar durumu ve inşaat izni alınması söz konusu olmayacaktır.

Öte yandan genel düzenlemelere göre ilgili arsanın en az 5.000 metrekare olması gerekecektir. Bu büyüklüğün altındaki tarlalara ev ya da herhangi bir yapı yapılması mümkün değildir. Eski kanunda ise daha küçük tarlalara prefabrik ev yapılabildiği aktarılmıştır. Şu an için böyle bir izin bulunmamaktadır. Ayrıca ilgili tarlanın yola cephesi de olmaması gerekir. Bu doğrultuda geçit hakkı olan tarlaya ev yapmak mümkün olmayacaktır.

Geçit Hakkı Tapuya Şerh Edilir Mi?

Anlaşmalı geçit hakkı ile mahkeme tarafından verilecek geçit hakkı kararları bir irtifak hakkı olarak tapu siciline tescil edilebilir. Başkasının arazisinden geçme hakkı olarak tanımlanacak bu düzenleme kapsamında TMK 748. madde doğrultusunda bir irtifak hakkı olarak tapu siciline tescil edilmektedir. İlgili kanunlara göre nu işlem tapu sicilinde yer alacaktır.

Yolu Olmayan Tarlaya Ev Yapılır Mı?

Yolu olmayan tarlaya ev yapmak ancak mahkeme kararı ile gerekli şartların oluşması durumunda mümkün olacaktır. Kadastro yolu bulunmayan tarla sahiplerinin mahkemeye başvuru yaparak komşu parsellerden geçiş hakkı isteyebilmektedir. Mahkeme tarafından geçiş hakkı verilmesi kadastro yolu anlamı taşımadığı için belediye tarafından inşaat izni verilmeyebilir. Söz konusu arazilere ev yapılması mümkün olmayacaktır. Gerekli şartlar oluşmuşsa prefabrik veya diğer seçenekler kullanılarak da çeşitli yöntemler denenebilir. Ancak gerekli yasal izinlerin alınması gerekecektir.

Tarladan Yol Geçerse Ne Yapmalıyım?

Tapulu tarladan yol geçmesi durumunda yolu yapan ilgili idareye karşı hukuki yollara başvurulması gerekecektir. Karayollarının sorumluluğu içinde yer alan bir yol ise burada tazminat sorumlusu Karayolları Genel Müdürlüğü adına Maliye Hazinesi olacaktır. Tarlalarından yol geçen kişilerin bu işlemlere karşı idare mahkemelerinden ilgili kurumlara dava açmaları gerekecektir.

Tarladan yol geçen kişiler bu işlemlere ilişkin herhangi bir tazminat almaları veya bilgilendirilmemeleri halinde yaşadıkları mağduriyetin çözümü için mahkeme yoluna başvurabilirler. Geçit hakkı veya kamulaştırma gibi unsurların yer alması halinde lehinize karar alınması da sadece ilgili koşulların sağlanması ile mümkün olacaktır.